Παλαιότερα είχαμε αναφερθεί εκτενώς στα βήματα της «Ανασκόπησης της ημέρας» μας (που διαφορετικά λέγεται και «Εξέταση της συνείδησης»). Σήμερα θα διατρέξουμε κάθε βήμα της ανασκόπησης με κάποιες σκέψεις που τους ταιριάζουν.
1. Ζητάμε από τον Θεό να μας φωτίσει
Αν προσπαθήσουμε να κοιτάξουμε και να ακούσουμε, θα βρούμε τον Θεό παρόντα μέσα μας, γύρω μας και να μας μιλάει διαρκώς. Αλλά αν δε μας νοιάζει να κοιτάξουμε, θα φανεί σαν να μην υπάρχει τίποτα να δούμε. Μια Βρετανίδα ποιήτρια του 19ου αιώνα, η Elizabeth Barrett Browning, περιέγραψε κάπως πικρά τους ανθρώπους, που τόσο συχνά δε βλέπουν αυτό που βρίσκεται μπροστά τους:
«Η γη είναι γεμάτη από τον ουρανό,
και κάθε κοινός θάμνος φλέγεται από τον Θεό.
Αλλά μόνο εκείνος που βλέπει, βγάζει τα παπούτσια του –
Οι υπόλοιποι κάθονται γύρω του και μαζεύουν βατόμουρα».
Η ποιήτρια κάνει νύξεις στην ιστορία του βιβλίου της Εξόδου, όπου ο Μωυσής, καθώς συναντά τον Θεό στη φλεγόμενη βάτο, βγάζει τα σανδάλια του και ακούει το κάλεσμα να οδηγήσει το λαό του μακριά από τη σκλαβιά, στην Γη της Επαγγελίας… Όπως ο Μωυσής, καλούμαστε πρώτα απ’ όλα να αναγνωρίσουμε ότι ζούμε, εργαζόμαστε και στεκόμαστε επάνω σ’ έναν ιερό τόπο, «έναν κόσμο γεμάτο από το μεγαλείο του Θεού». Καλούμαστε, επομένως, στην αγιοσύνη με το να έχουμε την επίγνωση ότι είμαστε παρόντες στην παρουσία του Θεού. Καλούμαστε, επιπλέον, στην ελευθερία από οτιδήποτε μας δεσμεύει. Για το λαό του Μωυσή ήταν η ελευθερία από την καταπίεση του Φαραώ. Για εμάς μπορεί να είναι το ξεπέρασμα του εαυτού μας σπάζοντας τα δεσμά των προσκολλήσεών μας στο χρήμα, στην εξουσία, στην απληστία, στον φόβο, στο αλκοόλ, στο σεξ, στην υπερηφάνεια, στην προκατάληψη ή σε άλλους δαίμονες που δε μας αφήνουν να γίνουμε ο καλύτερος εαυτός μας.
2. Ευχαριστούμε τον Κύριο
Τα χαρίσματα και τα ταλέντα μας διαφέρουν, και επομένως διαφέρει και ο θερισμός. Αλλά τέτοιες διαφορές δεν κάνουν κάποιους ανθρώπους καλύτερους στα μάτια του Θεού. Όποια κι αν είναι τα χαρίσματα και τα ταλέντα μας, είναι ακριβώς αυτό: χαρίσματα. Και η ευγνωμοσύνη είναι η μόνη κατάλληλη απάντηση όταν λαμβάνουμε δωρεές από τον Κύριο. Η ευγνωμοσύνη για όσα μας δίδονται έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ανταγωνιστική φύση του πολιτισμού μας. Από παιδιά διδασκόμαστε να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους όσον αφορά τα ταλέντα μας ή την εμφάνισή μας. Βαθμοί στους ελέγχους και τεστ νοημοσύνης μας αναγκάζουν να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με άλλους. Σε έναν τέτοιο πολιτισμό, η αδυναμία να κάνουμε ό,τι κάνουν οι άλλοι και να εισπράξουμε τα χειροκροτήματα και τους επαίνους που εισπράττουν εκείνοι, μπορεί να μας οδηγήσουν σε μια αίσθηση κατωτερότητας. Ως εκ τούτου, ο άνδρας από τον οποίο εκδιώχθηκε η λεγεώνα των δαιμόνων, στον δικό μας πολιτισμό, θα είχε την τάση να θεωρεί ότι έχει λιγότερη αξία στα μάτια του Ιησού, απ’ ό,τι οι απόστολοι που Τον ακολουθούσαν. Υπό τέτοιες συνθήκες, η χριστιανική στάση της ευγνωμοσύνης και της αποδοχής γι’ αυτό που έχουμε, δεν είναι εύκολη. Χρειάζεται να προσευχόμαστε τακτικά και πιο συχνά για την ευγνωμοσύνη προς τον Θεό γι’ αυτό που είμαστε. Ίσως είναι ακόμη πιο σημαντικό να προσευχόμαστε ώστε να γνωρίζουμε βαθιά μέσα μας ότι είμαστε κόρη οφθαλμού για τον Θεό ακριβώς όπως είμαστε. Ο Ιησούς μας λέει: «Δεν αγαπώ κανέναν περισσότερο απ’ όσο αγαπώ εσένα, αλλά δεν σε αγαπώ περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον». Είναι μια πολύ παρηγορητική εμπειρία που, αν την κατανοήσουμε, θα μας αφήσει με συναισθήματα μεγάλης ευγνωμοσύνης. Έτσι, δεν θα έχουμε πια κάποια βάση για τις συγκρίσεις που κάνουμε σχετικά με την αξία μας στα μάτια του Ιησού. Πόσο μεγάλη ανακούφιση και ελευθερία θα είχαμε αν μπορούσαμε να πιστέψουμε ότι ο Ιησούς δεν κάνει συγκρίσεις, αλλά αγαπάει τον καθέναν μας όπως είμαστε, και επιθυμεί το καλύτερο για τον καθέναν μας…
3. Κάνουμε ανασκόπηση της ημέρας μας
Κάποτε κάποιος καθόταν σ’ ένα μικρό πάρκο στη μικρή πόλη Λογιόλα, στην Ισπανία. Πίσω του ορθωνόταν η επιβλητική βασιλική του Αγίου Ιγνατίου, που είχε γεννηθεί εκεί. Ήταν σκεπασμένη από σκαλωσιές, γιατί την συντηρούσαν. Μπροστά του υπήρχε ένα μικρό περίπτερο που πουλούσε εφημερίδες, σοκολάτες και άλλα μικρά αντικείμενα. Τότε πλησίασε το περίπτερο ένας άνδρας με την κορούλα του και το σκύλο τους. Ο άνδρας αγόρασε μια εφημερίδα για κείνον και το παιχνίδι με τις σαπουνόφουσκες για την κόρη του, για να παίξει. Κάθισαν δίπλα στον άνθρωπο στο παγκάκι. Ο άνδρας είχε απορροφηθεί στην εφημερίδα του. Το κοριτσάκι ενθουσιασμένο, φύσαγε σαπουνόφουσκες, γοητευμένο από τις πολύχρωμες φούσκες που φώτιζε ο ήλιος με τις ακτίνες του, ενώ ο σκύλος έπαιζε μ’ αυτές. Τότε ο άνδρας στο παγκάκι αναρωτήθηκε: «Ποιο απ’ όλα με διδάσκει περισσότερα για την βασιλεία του Θεού: η επιβλητική βασιλική με τις σκαλωσιές της ή η χαρά του μικρού παιδιού όταν βλέπει ολόκληρο τον κόσμο στις σαπουνόφουσκές του;». Ο σκύλος, που καθώς άγγιζε τις φούσκες αυτές έσκαγαν, ήταν μια υπενθύμιση ότι, μόλις προσπαθούμε να αγγίξουμε το μυστήριο και να το κατατάξουμε σε κατηγορίες, λόγια και έννοιες, το καταστρέφουμε. Αν νομίζουμε ότι «το έχουμε», θα το χάσουμε. Αν νομίζουμε ότι έχουμε «φτάσει» στον προορισμό μας, έχουμε φτάσει σε αδιέξοδο.
4. Αναγνωρίζουμε τα ελαττώματά μας
Δεν έχουμε κάνει πάντοτε επιλογές που μας οδήγησαν να αινήσουμε, να τιμήσουμε και να υπηρετήσουμε τον Θεό. Δεν ενεργήσαμε πάντοτε σαν να πιστεύαμε ότι πραγματικά ο Κύριος μας αγαπάει. Και δεν έχουμε συμπεριφερθεί πάντοτε σε όλα τα πράγματα στη ζωή μας σαν αυτά να ήταν δώρα. Φτάνουμε στην ταπεινωτική επίγνωση ότι είμαστε αμαρτωλοί, ότι συχνά υπήρξαμε αγνώμονες και άπιστοι. Αποτύχαμε να απαντήσουμε στην προσφορά αγάπης του Θεού αποτυγχάνοντας να αγαπήσουμε τον Θεό και τον πλησίον μας. Αμαρτία είναι η αποτυχία μας να προσπαθήσουμε να αγαπήσουμε. Η αμαρτία δεν είναι απλώς αυτά που κάνουμε, αλλά και αυτά που δεν κάνουμε. Ο άγιος Ιγνάτιος εντοπίζει την πηγή όλων αυτών στην έλλειψη ευγνωμοσύνης, δηλαδή της αποτυχίας να αναγνωρίσουμε τα πάντα ως ένα δώρο που χρειάζεται να το αγαπήσουμε, να το καλλιεργήσουμε και να το μοιραστούμε. Για τον άγιο Ιγνάτιο, η αχαριστία είναι η μεγαλύτερη αμαρτία και η πηγή κάθε αμαρτίας. Είναι, τελικά, η αποτυχία να αγαπάμε όπως ο Θεός αγάπησε εμάς. Αυτή η συνειδητοποίηση μας οδηγεί στην θλίψη. Ο άγιος Ιγνάτιος μας καλεί να προσευχηθούμε για τη θλίψη και την ντροπή, για τη βαθιά εσωτερική γνώση της αμαρτωλότητάς μας, της αταξίας μέσα στη ζωή μας και για της αχαριστίας και της έλλειψης απάντησης στην προσφορά ζωής που μας δίνει ο Κύριος. Αυτή η θλίψη μας οδηγεί στην συντριβή και τη μετάνοια, δηλαδή στη στροφή προς τον Θεό, τον οποίον προσβάλαμε. Συνειδητοποιούμε ότι έχουμε απομακρυνθεί από Εκείνον που λαχταράμε περισσότερο από οτιδήποτε. Είμαστε όλοι αμαρτωλοί, αλλά έχουμε συγχωρηθεί από τον Θεό. Αυτά τα δύο συνδέονται. Μόνο όταν αναγνωρίσουμε την αμαρτωλότητά μας και σταθούμε θλιμμένοι μπροστά στον Θεό, μπορούμε να βιώσουμε πραγματικά την ευσπλαχνία του Θεού. Είμαστε αμαρτωλοί, αλλά και αγαπημένοι του Θεού. Ο Θεός μας αγαπά ακόμη κι όταν είμαστε αμαρτωλοί. Μόνο όταν γνωρίζουμε το βάθος των αμαρτιών μας, γνωρίζουμε και το βάθος της ευσπλαχνίας του Θεού. Δεν είμαστε όσο καλοί νομίζαμε, αλλά είμαστε πολύ πιο αγαπημένοι από τον Θεό απ’ όσο θα μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε.
4. Στρέφουμε το βλέμμα προς την επόμενη μέρα
Χρειάζεται να ενεργούμε σοφά, όπως θα ήθελε και ο Θεός να ενεργούμε. Εκείνο που πρέπει να αναρωτηθούμε είναι: «Τι θα κάνω ΣΗΜΕΡΑ;». Πολλοί από εμάς έχουμε γράψει σ’ ένα κομμάτι χαρτί μια λίστα με τις δουλειές που έχουμε να κάνουμε. Η λίστα μας συνήθως περιλαμβάνει προσωπικές και επαγγελματικές εργασίες, μικροδουλίτσες και μεγάλα σχέδια, επείγουσες δουλειές και πράγματα που μπορούν να αναβληθούν, όσα μπορούν να γίνουν και όσα ονειρευόμαστε να κάνουμε. Αυτή η λίστα είναι ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ. Τις περισσότερες μέρες κοιτάζουμε τη λίστα μας και επιλέγουμε όσες δουλειές θα κάνουμε ΣΗΜΕΡΑ. Αυτό ακριβώς κάνουμε στο 5ο βήμα της Εξέτασης/ Ανασκόπησης: περιορίζουμε τα πράγματα. Το μέλλον γίνεται σήμερα. Και το σήμερα δεν πρόκειται να είναι αυτό που περιμέναμε. Ο προϊστάμενός μας μάς δίνει ένα νέο πρότζεκτ. Άτομα που είχαν υποσχεθεί να μας τηλεφωνήσουν, δεν το έκαναν. Κάποιο άτομο που έχει εξαφανιστεί εδώ και μήνες μπορεί να μας καλέσει ή να περάσει από το γραφείο μας. Θα ανοίξουμε ένα email και θα ανακαλύψουμε ότι πρέπει να σταματήσουμε ό,τι κάνουμε και να αντιμετωπίσουμε αμέσως το πρόβλημα που προέκυψε. Ο/η σύζυγος θα μείνει περισσότερο στη δουλειά, ανατρέποντας τα σχέδιά μας για το βράδυ. Θα τηλεφωνήσει η αδελφή μας ζητώντας μας μια μεγάλη χάρη. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε το πανδαιμόνιο, αλλά μπορούμε να το επηρεάσουμε. Ζητάμε, λοιπόν, την βοήθεια του Θεού, που βρίσκεται σε όλες αυτές τις καταστάσεις, και προσπαθούμε να ευθυγραμμιζόμαστε με τον Χριστό κάθε μέρα, σε κάθε περίσταση της ζωής μας.
π. G.M Fagin, τ.Ι.
(Μετάφραση και επιμέλεια: Ειρήνη Κουτελάκη)
JA
