Πρώτα απ’ όλα, ας ξεχωρίσουμε τι δεν είναι η συγχώρηση.
1. Η συγχώρηση δεν είναι η αποδοχή της αδικίας.
2. Η συγχώρηση δεν είναι λόγος για να διατηρούμε τα πράγματα όπως ήταν πάντα.
3. Η συγχώρηση δεν είναι ασύμβατη με τον δίκαιο θυμό.
4. Η συγχώρηση δεν περιορίζει την ανάγκη για αμοιβαία επικοινωνία.
5. Η συγχώρηση δεν είναι μια στιγμή, αλλά μια διαδικασία.
6. Η συγχώρηση δεν ξεχνά την ιστορία.
7. Η συγχώρηση δεν δημιουργεί ψευδαισθήσεις, αλλά συνδέεται βαθιά με το αληθινό.
8. Η συγχώρηση δεν είναι μια ευθεία γραμμή.
9. Η συγχώρηση δεν είναι κάτι που κάνουμε ολομόναχοι, αλλά κάτι που γίνεται μόνο με τη χάρη του Θεού.
10. Η συγχώρηση δεν είναι ακριβώς συμφιλίωση.
Δύο είναι οι διαφορές ανάμεσα στην Συγχώρηση και τη Συμφιλίωση. Μερικές φορές διστάζουμε να συγχωρήσουμε επειδή νομίζουμε ότι η συγχώρηση περιλαμβάνει αυτομάτως τη συμφιλίωση. Πρόκειται όμως για δύο διαφορετικές διαδικασίες, και η μία δεν οδηγεί πάντοτε στην άλλη.
Α. Ένα άτομο μπορεί να συγχωρήσει. Αλλά χρειάζονται δύο για τη συμφιλίωση
Με τη βοήθεια του Θεού, έχω τη δύναμη να συγχωρήσω τα πάντα. Αυτό δε σημαίνει ότι είμαι διατεθειμένος να συγχωρήσω τα πάντα ή ότι κάτι τέτοιο θα είναι εύκολο. Και κάποιες φορές η αδικία που υπέστην είναι τόσο στυγερή, που μπορεί να χρειαστώ μια ολόκληρη ζωή για να μπορέσω να συγχωρήσω εντελώς. Αλλά η δυνατότητα είναι εκεί. Η ικανότητά μου να συγχωρώ δεν εξαρτάται από τη συμπεριφορά ή την άδεια κανενός. Το άτομο που συγχωρώ μπορεί να συνεχίσει να είναι αμείλικτο, απερίσκεπτο και αδιάκοπα εχθρικό απέναντί μου. Αλλά εκείνο που χρειάζεται να ξέρω είναι ότι το άτομο αυτό δεν μπορεί να διατάξει το πνεύμα μου να προσφέρει ή να μην δώσει την συγχώρηση. Η συγχώρηση είναι μια πνευματική πράξη, κι αυτό σημαίνει ότι, εν τέλει, βασίζομαι στην χάρη του Θεού για να την κατορθώσω. Μάλιστα, οι ίδιες οι αδυναμίες και τα ελαττώματα είναι βέβαιο ότι θα εμποδίσουν την ικανότητά μου να συγχωρήσω, ιδιαίτερα σε κάποιες περιστάσεις. Αλλά ό,τι μου λείπει, το συμπληρώνει ο Θεός. Κάποιες φορές η ανάγκη μου για τη βοήθεια του Θεού είναι οξύτατη, αλλά όταν επιλέγω να συγχωρήσω, η προσπάθειά μου δεν βασίζεται σε κανέναν άλλον.
Η συμφιλίωση, από την άλλη πλευρά, είναι μια διαδικασία που εμπλέκει περισσότερα άτομα. Όταν συμφιλιώνομαι με κάποιον άλλον, και οι δύο μας πρέπει πρώτα να ζητήσουμε και/ή να προσφέρουμε τη συγχώρηση. Αλλά χρειάζεται να πάμε και παραπέρα. Και τα δύο άτομα επιλέγουν να κάνουν ό,τι χρειάζεται για να αποκαταστήσουν τη σχέση. Το ένα άτομο μπορεί να είναι τελείως διατεθειμένο, αν όμως δεν είναι διατεθειμένο και το άλλο, δεν είναι δυνατή η συμφιλίωση. Αυτό σημαίνει ότι μπορώ να συγχωρήσω κάποιον επειδή κατέστρεψε τη φιλία μας, αλλά ίσως δεν αισθάνομαι αρκετά ασφαλής για να συνεχίσω αυτή τη φιλία. Ίσως να μπορέσω να το κάνω αργότερα, αλλά για την ώρα θα συγχωρήσω και θα αφήσω τα πράγματα εκεί. Ή μπορεί να συγχωρήσω και να είμαι έτοιμος να συμφιλιωθώ, αλλά το άλλο άτομο να μην επιθυμεί πια αυτή τη σχέση. Ή ακόμα το άλλο άτομο να μπορεί να με συγχωρήσει, αλλά να μη θέλει να συμφιλιωθεί. Ή το άλλο άτομο να με συγχωρεί, αλλά να μην θέλω εγώ τη συμφιλίωση. Αξίζει να σημειωθεί εδώ, ότι μια σχέση καταστρέφεται ως έναν βαθμό όταν εξαρχής δεν είναι ιδιαίτερα ισορροπημένες, όπως συμβαίνει με μια φιλία στην οποία το ένα άτομο έχει συναισθηματικές ανάγκες και το άλλο σπεύδει πάντοτε να τις καλύπτει. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η συμφιλίωση – αν συμβεί ποτέ – θα απαιτήσει μια πλήρη αναδόμηση και αυτό, μόνο αφού το ένα ή και τα δύο άτομα αντιμετωπίσουν τα προσωπικά θέματα που έχουν. Η συμφιλίωση μπορεί να είναι μακροχρόνια, οδυνηρή και χαοτική, αλλά μπορεί επίσης να αξίζει την αναστάτωση αν η σχέση πράγματι αποκατασταθεί. Κάποιες φορές οι αποκατεστημένες σχέσεις βγαίνουν πολύ δυνατότερες απ’ ό,τι ήταν πριν την αναταραχή.
Β. Η συγχώρηση είναι εσωτερική υπόθεση. Η συμφιλίωση είναι μια εξωτερική διαδικασία.
Η συγχώρηση είναι ιδιωτική και συνεχιζόμενη υπόθεση που εμπλέκει νου, καρδιά και ψυχή. Στην πραγματικότητα η συγχώρηση είναι μια όψη της γενικότερης τοποθέτησής μας απέναντι στους άλλους και στην ίδια τη ζωή. Αν είμαι επικριτικός και εκδικητικός γενικά, η συγχώρηση θα είναι μια παράξενη και δύσκολη αλλαγή προσανατολισμού για μένα. Αν ελπίζω να συγχωρήσω συγκεκριμένες αδικίες που άλλοι διέπραξαν απέναντί μου, τότε θα πρέπει ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ να εξασκήσω μια ανοιχτή και συμπονετική στάση απέναντι στους άλλους, να μην τους κατηγορώ αμέσως και να αντιστέκομαι στην αναζήτηση εκδίκησης. Και μπορώ να εξασκώ τη συγχώρηση χωρίς κανείς να γνωρίζει τι συμβαίνει μέσα μου. Μπορεί να είμαι πολύ πληγωμένος με κάτι που είπε κάποιος, και να γνωρίζω ότι προτού αντιμετωπίσω αυτό το άτομο με οποιονδήποτε τρόπο, χρειάζεται να επιλέξω την συγχώρηση. Μπορεί να προσπαθώ σιωπηρά να συγχωρήσω – στην προσευχή μου, στην περισυλλογή, σε συζητήσεις με κάποιον σύμβουλο ή πνευματικό καθοδηγητή – για μέρες ή εβδομάδες, χωρίς να μιλώ απευθείας στο άτομο του οποίου τα λόγια με πλήγωσαν τόσο πολύ. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να περάσω από αυτή την εσωτερική διαδικασία, να συνειδητοποιήσω ότι η αδικία δεν ήταν τόσο τρομερή ή εσκεμμένη όσο νόμιζα αρχικά, και μετά να την ξεπεράσω εντελώς χωρίς το άλλο άτομο να μάθει ποτέ τον εσωτερικό αγώνα μου.
Η συμφιλίωση δεν είναι ιδιωτική, επειδή πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον ένα άλλο άτομο. Κάποιες φορές η συμφιλίωση περιλαμβάνει και άλλους ανθρώπους, όπως κάποιον σύμβουλο, κάποιον ποιμένα ή κάποιους μεσολαβητές. Όταν εργάζομαι για τη συμφιλίωση, φυσικά κάνω και το δικό μου μερίδιο εσωτερικής δουλειάς, αλλά πρέπει επίσης να συνεργαστώ με την ευρύτερη δουλειά που αφορά τα προγράμματα των άλλων, τις προσωπικές δυσκολίες και ανάγκες τους. Μπορεί να νιώθω μια φλογερή επιθυμία να κάνω μια συζήτηση αμέσως και να αποκαταστήσω μια φιλία, αλλά το άλλο άτομο να έχει πολλά προβλήματα να αντιμετωπίσει – έναν δύσκολο έφηβο, πιέσεις στη δουλειά ή προβλήματα υγείας – και απλώς δεν μπορεί ακόμα να ξεκινήσει μια τόσο δύσκολη συζήτηση. Μπορεί ένα αγαπημένο μου πρόσωπο να θέλει να συμφιλιωθεί μαζί μου αμέσως, αλλά ξέρω ότι μέχρι να λάβει τη βοήθεια ενός επαγγελματία για τα ψυχολογικά προβλήματά του, για παράδειγμα, μια τέτοια κίνηση θα ήταν λανθασμένη και πιθανόν να είχε ως αποτέλεσμα όχι τη συμφιλίωση, αλλά ακόμη μεγαλύτερο χάος. Η συμφιλίωση είναι περίπλοκη όσο και οι άνθρωποι τους οποίους αφορά, και μπορεί να απαιτεί περισσότερο χρόνο και υπομονή απ’ ό,τι η συγχώρηση, επειδή εμπλέκονται διάφοροι παράγοντες. Ένας μεγάλος παράγων στη συμφιλίωση είναι επίσης η εμπλοκή – ή η εισβολή – άλλων φίλων ή μελών της οικογένειας. Περισσότερα άτομα μπορούν να μας προσφέρουν ενίσχυση, ενθάρρυνση και σοφία. Αλλά μπορούν να φέρουν περισσότερες ευκαιρίες για διαπληκτισμούς, κακή επικοινωνία και λανθασμένες κινήσεις.
(Επιμέλεια κειμένων: Ειρήνη Κουτελάκη)
JA
