Πρόσφατες έρευνες αποκάλυψαν ότι η μοναξιά στους ανθρώπους έχει λάβει διαστάσεις επιδημίας. Η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση δεν περιορίζονται σε ένα μέρος του κόσμου. Είναι μια παγκόσμια μάστιγα για την οποία έχει μιλήσει ο πάπας Φραγκίσκος:
«Δεν υπάρχουν πια στενές προσωπικές σχέσεις. Ο σημερινός πολιτισμός φαίνεται να ενθαρρύνει τους ανθρώπους να μην δένονται με τίποτα ή με κανέναν και να μην εμπιστεύονται… Στη ρίζα τόσων πολλών σύγχρονων καταστάσεων βρίσκεται ένα είδος φτωχοποίησης που γεννιέται από μια ευρέως διαδεδομένη και ριζική έννοια της μοναξιάς. Κυνηγώντας την τελευταία τάση, συσσωρεύοντας «φίλους» στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, παγιδευόμαστε σ’ αυτό που έχει να μας προσφέρει η σύγχρονη κοινωνία. Η μοναξιά με τον φόβο της δέσμευσης είναι μια απεριόριστη προσπάθεια να νιώσουμε ότι μας αναγνωρίζουν» (Από την ομιλία του προς τους Επισκόπους, κατά την Παγκόσμια Συνάντηση των Οικογενειών, 2015).
Ο άγιος Ιγνάτιος Λογιόλα γνώριζε από την εμπειρία της υπέρμετρης μετάνοιας κι απονέκρωσης που βίωσε όσο βρισκόταν στην πόλη Μανρέσα, ότι η απομόνωση δεν είναι υγιής κατάσταση. Καθώς είχε στραφεί στον εσωτερικό κόσμο του και εστίαζε μόνο στις δικές του σκέψεις και σ’ εκείνα τα σημεία του εαυτού του που περιφρονούσε και δεν του άρεσαν, αμέλησε να αναγνωρίσει την αγάπη του Θεού για εκείνον. Χρόνια αργότερα, όταν ίδρυσε την Συντροφία του Ιησού, διασφάλισε ότι οι αδελφοί του θα ζούσαν πάντοτε σε κοινότητα ώστε να αποφεύγουν αυτή την παγίδα.
Ποια σοφά λόγια θα μας έλεγε σήμερα ο άγιος Ιγνάτιος, καθώς παλεύουμε μ’ αυτή την επιδημία μοναξιάς;
1. Να ξέρεις την αξία σου.
Ο άγιος Ιγνάτιος ανοίγει τις Πνευματικές Ασκήσεις καλώντας το άτομο που θέλει να τις κάνει, να σκεφτεί την αξία του υπό το φως της ανιδιοτελούς αγάπης του Θεού για εμάς. Ο ιησουίτης π. Mark Thibodeaux εξηγεί πολύ όμορφα: «Στοχάσου την εκπληκτική, σχεδόν απίστευτη ιδέα ότι όλα τα πράγματα της γης δημιουργήθηκαν με το δικό μου όφελος ως κριτήριο – ότι ο Θεός, δισεκατομμύρια χρόνια πριν από τη γέννησή μου, σκέφτηκε τις προσωπικές ανάγκες μου και τις μοναδικές επιθυμίες μου καθώς δημιουργούσε το σύμπαν». Αναγνώρισε ότι ο Θεός σε δημιούργησε από αγάπη για σένα, και σε τοποθέτησε στη γη αυτή τη χρονική περίοδο και σ’ αυτό το χώρο για έναν ιδιαίτερο σκοπό. Είσαι σημαντικός. Είσαι απαραίτητος.
2. Διάκρινε την αποστολή σου.
Ο πάπας Φραγκίσκος μας λέει: «Εγώ είμαι μια ιεραποστολή σ’ αυτή τη γη, και γι’ αυτό βρίσκομαι σ’ αυτόν τον κόσμο. Είναι ανάγκη να αναγνωρίσουμε ότι είμαστε σημαδεμένοι ανεξίτηλα από αυτή την ιεραποστολή να φωτίζουμε, να ευλογούμε, να ζωογονούμε, να εξυψώνουμε, να θεραπεύουμε, να απελευθερώνουμε» (Η Χαρά του Ευαγγελίου, #273). Στις Πνευματικές Ασκήσεις, ο άγιος Ιγνάτιος προσφέρει αποτελεσματικές μεθόδους για να μας βοηθήσει να διακρίνουμε την προσωπική μας αποστολή στη ζωή, που θα μας οδηγήσει να ζούμε με μεγαλύτερη χαρά και να ενθαρρύνουμε άλλους ανθρώπους με παρόμοιες αποστολές, καθώς εργαζόμαστε μαζί.
3. Διατήρησε ένα υποστηρικτικό δίκτυο.
Είναι απόλυτα σημαντικό να έχουμε ένα ισχυρό υποστηρικτικό δίκτυο ανθρώπων που με ακολουθούν στενά, με ενθαρρύνουν, μου υποδεικνύουν πού σκέφτομαι με λανθασμένο τρόπο, μου ψιθυρίζουν συμβουλές στο αυτί μου και μου ανεβάζουν το ηθικό. Θα χρειαστώ καλούς συμβούλους, καλούς συντρόφους και έναν δυνατό δεσμό με την εκκλησία. Όλοι μας χρειαζόμαστε έναν κύκλο από έμπιστους φίλους και συμβούλους που μας κρατούν στο σωστό δρόμο. Και πρέπει να διατηρούμε ισχυρό το δίκτυό μας επενδύοντας χρόνο σ’ αυτές τις σχέσεις.
4. Χτίσε γέφυρες.
Όπου κι αν πήγαινε, όπου κι αν έστελνε τους αδελφούς του ιησουίτες, ο άγιος Ιγνάτιος προσπαθούσε να χτίζει γέφυρες. Ο πάπας Φραγκίσκος συνεχίζει αυτή την παράδοση και σήμερα, όταν μιλάει για την επιθυμία του να οικοδομήσει έναν «πολιτισμό της συνάντησης». Όπως λέει στην Αποστολική Παραίνεση «Η Χαρά του Ευαγγελίου»:
«Εδώ βρίσκεται η αληθινή θεραπεία, από τη στιγμή που ο τρόπος με τον οποίον σχετιζόμαστε με τους άλλους και ο οποίος πραγματικά μας θεραπεύει αντί να μας αρρωσταίνει, είναι μια αδελφοσύνη μυστικιστική, ενορατική, που ξέρει να βλέπει το ιερό μεγαλείο του πλησίον, που ξέρει να ανακαλύπτει τον Θεό σε κάθε ανθρώπινο ον … για να αναζητά την ευτυχία των άλλων όπως την αναζητά ο καλός Πατέρας τους… Ας μην επιτρέψουμε να μας κλέψουν την κοινότητα!» (#92).
Όταν μπαίνουμε σε διάλογο με έναν αμοιβαίο σεβασμό για τον άλλον, ακούγοντας βαθιά, χτίζουμε γέφυρες εμπιστοσύνης και κάνουμε τη ζωή μας πληρέστερη και τις κοινότητές μας ισχυρότερες.
5. Ζήσε γενναιόδωρα.
Ο άγιος Ιγνάτιος έστειλε σε ιεραποστολή τους συντρόφους του ιησουίτες ώστε να είναι άνθρωποι στην υπηρεσία άλλων ανθρώπων. Ο πάπας Φραγκίσκος συνεχίζει να επεκτείνει αυτό το κάλεσμα να υπηρετούμε σήμερα. Υπηρετούμε, λέει, επειδή «ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα Του, και αυτός αντανακλά κάτι από τη δόξα του. Κάθε ανθρώπινο όν είναι αντικείμενο της άπειρης τρυφερότητας του Κυρίου και ο Ίδιος κατοικεί στη ζωή του» (#274). Όταν υπηρετούμε τους συνανθρώπους μας, αυτό μας βοηθά να αποκτάμε προοπτική, εμπνέει την ευγνωμοσύνη και θρέφει τόσο αυτόν που δίνει, όσο κι εκείνον που λαμβάνει, φέρνοντάς μας πιο κοντά.
Ως άνθρωποι ελπίδας, μπορούμε να αντιστρέψουμε την παλίρροια της μοναξιάς. Μπορούμε να ξεκινήσουμε ρωτώντας τον εαυτό μας: Ποια δώρα έχω που ο Θεός με καλεί να μοιραστώ με τους άλλους; Με ποιον τρόπο με καλεί ο Θεός να συμμετάσχω στο έργο του Θεού απαντώντας στις προσευχές κάποιου άλλου; Μαζί, με τη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος, μπορούμε να ενσταλάξουμε την χαρά στις κοινότητές μας και να εξαφανίσουμε τον πόνο της μοναξιάς.
π. R. Ruiz, τ.Ι.
(Μετάφραση, επιμέλεια: Ειρήνη Κουτελάκη)
JA
