Tο Συμβόλαιο Ελεύθερης Συμβίωσης (ΣΕΣ) είναι ένα κοινωνικό μέτρο, το οποίο, σύμφωνα με αυτούς που το προτείνουν, θα τακτοποιήσει κάποια κακώς κείμενα στην κοινωνία. Θα νομιμοποιήσει έναν ορισμένο αριθμό παιδιών που τώρα γεννιούνται εκτός γάμου, θα κατοχυρώσει τη γυναίκα ώστε αυτή να μη βρίσκεται επί ξύλου κρεμάμενη μετά από μια μακρόχρονη συμβίωση κ.ά. Το ΣΕΣ επικαλείται το γεγονός ότι στην κοινωνία μας υπάρχουν πολίτες που δε θέλουν ούτε πολιτικό ούτε θρησκευτικό γάμο. Το κράτος σπεύδει λοιπόν να καλύψει αυτό το αίτημα. Εξάλλου, παρόμοια νομικά μέτρα υπάρχουν και στις άλλες χώρες της Ευρώπης “εκτός από την παπική Ιταλία”, κατά την αφελή έκφραση επίσημων κειμένων.
Ένα πρώτο ερώτημα είναι τι παραπάνω προσφέρει το μέτρο αυτό από τον πολιτικό γάμο.
Η απάντηση που βρίσκω είναι ότι γίνεται πιο εύκολη η σύναψη και η διάλυση της συμβίωσης. Πρόκειται για μια πιο χαλαρή μορφή γάμου, έστω και αν ο νομοθέτης δε θέλει να το ονομάζει έτσι. Παρότι απευθύνεται κατ’ αρχήν στα ετερόφυλα ζευγάρια δίνει την εντύοωση ότι αποβλέπει κυρίως στα ομοφυλόφιλα και τώρα απλώς προετοιμάζει το έδαφος.
Με αυτή τη ρύθμιση ενισχύεται μέσα στην κοινωνία η τάση στην όλο και μεγαλύτερη αυτονομία του ατόμου. Ο κανόνας που καθοδηγεί την κοινωνία είναι πλέον “να μπορώ να κάνω ό,τι θέλω από τη στιγμή που δεν ενοχλώ τους άλλους, να έχω όσο γίνεται λιγότερες δεσμεύσεις και περισσότερα δικαιώματα”. Το άτομο και οι προσωπικές του διαθέσεις είναι αυτό που υπερισχύει. Οι άνθρωποι έτσι γίνονται όλο και πιο αυτόνομοι, πιο απομονωμένοι, πιο αδιάφοροι στο γενικό καλό, πιο χαμένοι στον κυκεώνα των ατομικών διαθέσεων, αλλά και πιο εγωκεντρικοί, χωρίς να βρίσκουν μέσα στην κοινωνία άξονες και εστίες που ενώνουν και συντονίζουν ένα κοινωνικό σύνολο. Η νοοτροπία αυτή κάνει κριτήριο των πάντων το άτομο και τις διαθέσεις του. Κολακεύει τα άτομα, αλλά αυτό καταλήγει σε βάρος εννοιών, όπως η αντικειμενική αλήθεια, το κοινό κοινωνικό καλό, αφήνει στην άκρη τις αξίες και την πολιτιστική κληρονομιά μιας κοινωνίας. Το ΣΕΣ είναι ένα ακόμη βήμα σε αυτήν την κατεύθυνση.
Μπορεί άραγε η κοινωνία να αντέξει αυτή την πορεία εγωκεντρισμού και ατομοκρατίας επ’αόριστον; Δε γίνεται η ζωή μας πιο φτωχή και πιο άγρια με τέτοια μέτρα; Είναι άραγε λογικό η οργανωμένη πολιτεία να απεμπολεί έτσι απλά αξίες και νοήματα που ενώνουν μια κοινωνία και την κάνουν ικανή να επιβιώνει και να επιδιώκει ένα ρόλο μέσα στην ιστορία;
Είναι αλήθεια ότι είμαστε μια πλουραλιστική κοινωνία, αλλά αυτό σημαίνει απόλυτο υποκειμενισμό;
Θα περίμενε κανείς ο νομοθέτης να ενθαρρύνει τον σταθερό γάμο και την ενωμένη οικογένεια ή να είναι πιο απαιτητικός από όσους φέρνουν παιδιά στον κόσμο, γιατί αυτό είναι καλύτερο για την κοινωνία. Αλλά δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Ο νομοθέτης εμφανίζεται αδύναμος και σε σύγχυση απέναντι σε “νέες” κοινωνικές ομάδες πίεσης και με το βλέμμα στραμμένο στην καταμέτρηση ψήφων.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή η νοοτροπία είναι ξένη στην χριστιανική αντίληψη της ζωής. Αυτό, βέβαια, καθόλου δεν νομιμοποιεί ύβρεις όπως ο χαρακτηρισμός “πορνεία” για τη συμβίωση “χωρίς την ευλογία” της Εκκλησίας. Οι καθολικοί επίσκοποι στο μήνυμά τους διακρίνουν ανάμεσα στην κοινωνία και την Εκκλησία, στους πιστούς και τους πολίτες και αυτό είναι το πρώτο βήμα για τη σωστή τοποθέτηση του προβλήματος.
Είναι μάλλον φανερό ότι η Εκκλησία δε θα μπορέσει να εμποδίσει – ούτε στην Ελλάδα ούτε στην Ευρώπη – αυτήν την πορεία της κοινωνίας προς την ατομοκρατία με τις απρόβλεπτες συνέπειες. Ασφαλώς κανένας δε θα εμποδίσει τους χριστιανούς να ζήσουν το γάμο και την οικογένεια σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους. Η χριστιανική κοινότητα δε θα έχει άλλο τρόπο επιρροής στην κοινωνία από αυτόν που πηγάζει από το δικό της φρόνημα και το δικό της παράδειγμα.
JA
