Πολλοί πνευματικοί καθοδηγητές ακούνε συχνά αυτή τη φράση.
Πολλοί άνθρωποι έχουν συναισθηματικές πληγές από το παρελθόν, ακόμη και από τρέχουσες σχέσεις που εξακολουθούν να προκαλούν πόνο, που τους εμποδίζουν να προχωρήσουν σε μια πιο πλήρη και παραγωγική ζωή. Η επιθυμία να προχωρήσουν υπάρχει, αλλά παλαιότερα τραυματικά συναισθήματα εγκατάλειψης, παραμέλησης, κακομεταχείρισης εξακολουθούν να έρχονται στην επιφάνεια, προκαλώντας εκ νέου τραύματα. Ακόμη και όταν είναι ισχυρή η επιθυμία να περιοριστούν αυτά τα αισθήματα και αυτές οι αναμνήσεις, για κάποιο λόγο δεν μπορούνε να προχωρήσουν παραπέρα. Οι προσπάθειες να τα καταπιέσουν ή να τα ξεχάσουν, δεν έχουν αποτέλεσμα. Απελπισμένοι, συμπεραίνουν ότι είναι ανελέητοι και αμείλικτοι, απλώς βασιζόμενοι στα υπολείμματα πόνου και οδυνηρών αναμνήσεων. Κι αυτά τα συναισθήματα λειτουργούν ως χιονοστιβάδα, καθώς συσσωρεύεται η μια στρώση απογοήτευσης, ενοχών και θυμού επάνω στην άλλη.
Τα συναισθήματα είναι το GPS που μας έδωσε ο Θεός
Μια παρανόηση είναι ότι όλα τα συναισθήματα είναι κακά. Αλλά στην πραγματικότητα, όλα τα συναισθήματα είναι ένα είδος φυσικού GPS που μας έχει δώσει ο Θεός, ώστε να μας βοηθήσουν να δούμε πού βρισκόμαστε, πού ήμαστε και τι συμβαίνει στη ζωή μας. Μπορούμε να τα δούμε ως μια «συσκευή» προειδοποίησης, όταν ξεφεύγουμε από την πορεία μας. Τα συναισθήματα υπάρχουν για να κυλούν και όχι για να τα σταματάμε. Σύμφωνα με την συγγραφέα του βιβλίου «Η γλώσσα των συναισθημάτων», Karla McLaren, κάθε συναίσθημα που βιώνουμε περιλαμβάνει ένα μήνυμα, και πρέπει να μάθουμε πώς να διαβάζουμε αυτό το μήνυμα. Λάθη γίνονται όταν, αντί να ‘διαβάσουμε’ το μήνυμα με σωστό τρόπο, αποφασίζουμε να το αγνοήσουμε ή να αντιδράσουμε ακραία και παρορμητικά σε αυτό. Σε κανέναν δεν αρέσει η αίσθηση του θυμού, του πόνου, της θλίψης, της ενοχής, του άγχους και ούτω καθεξής. Όμως εκείνο που πρέπει να κάνουμε είναι να μάθουμε πώς να έχουμε επίγνωση του τι βιώνουμε, και να μπορούμε να αντλήσουμε από αυτό χρήσιμες πληροφορίες που θα μας βοηθήσουν να έχουμε μια ζωή πληρέστερη και καλύτερες σχέσεις.
Κοινά συναισθήματα που φαίνονται να εμποδίζουν την ικανότητά μας να συγχωρούμε
Ένα σύνηθες συναίσθημα που συνδέεται με την ανικανότητά μας να συγχωρούμε, είναι ο φόβος. Ένα άλλο είναι ο θυμός. Με κάποιους τρόπους αυτά τα δύο συναισθήματα πάνε μαζί. Ο φόβος είναι το πρωταρχικό συναίσθημα που ενεργοποιεί την ανάγκη για προστασία. Οι φόβοι μπορούν να είναι αληθινοί ή αβάσιμοι λόγω συνήθειας. Ο θυμός είναι μια απάντηση στις απειλές που προκαλούν φόβο. Σύμφωνα με την McLaren, το μήνυμα του θυμού είναι στη βάση του ένα μήνυμα προστασίας και περιλαμβάνει δύο κύριες ερωτήσεις που πρέπει να αναρωτηθούμε: α) Τι πρέπει να προστατευθεί; και β) Τι πρέπει να αποκατασταθεί; Ο θυμός είναι το αποτέλεσμα κάποιου γεγονότος/ερεθίσματος που απειλεί την αίσθηση του εαυτού ενός ανθρώπου, τις θέσεις του ή τη φωνή του. Ένα άλλο σύνηθες συναίσθημα είναι αυτό της ενοχής. Το μήνυμα που συνδέεται με την ενοχή είναι η αίσθηση ότι εμείς οι ίδιοι μπορεί να έχουμε παραβιάσει κάποιον άλλον άνθρωπο ή κάποιον κώδικα ηθικής. Η ντροπή μοιάζει με την ενοχή ως προς το ότι ένας άνθρωπος αισθάνεται μειωμένος όταν θεωρεί ότι έχει προδώσει την κοινότητα με την οποία ταυτίζεται ή τις ίδιες τις κεντρικές αξίες του.
Να ενεργήσω ή καλύτερα όχι;
Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε ότι έχουμε τα συναισθήματα που έχουμε. Αλλά, από την άλλη πλευρά, το να ερμηνεύουμε το μήνυμα που μεταφέρουν τα συναισθήματά μας δε μας δίνει το δικαίωμα να εξαπολύουμε την οργή μας. Πρέπει να κατανοήσουμε μερικά σημαντικά σημεία. Πρώτον, ακόμη κι αν ένα συναίσθημα υπάρχει, η ερμηνεία μας του τι σημαίνει μπορεί να μην είναι πάντοτε σωστή. Υπάρχει η σωστή στιγμή και ο σωστός χώρος για «δίκαιο θυμό» σχετικά μια αδικία ή παραβίαση που μας έγινε, και κάποια άτομα ή σχέσεις στη ζωή μας μπορεί να είναι μέχρι και επικίνδυνο να συνεχίζονται. Στα Ευαγγέλια, ακόμη κι ο Ιησούς θύμωσε όταν ο Ναός έγινε τόπος εμπορίου. Ωστόσο, πρέπει να χρησιμοποιούνται η σύνεση και η διάκριση, ώστε να μην μοιάζουμε με ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί.
Ο φόβος είναι ένα άλλο συναίσθημα που πολύ εύκολα μπορεί να φύγει εκτός ελέγχου και εκδηλώνεται ως χρόνιο άγχος, ως αποτέλεσμα συνήθειας. Ευτυχώς, ο εγκέφαλος μπορεί να «ξε-μάθει» τέτοια λανθασμένα μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς. Δεύτερον, το να μπορούμε να θέτουμε ξεκάθαρα όρια και να αποκαθιστούμε την αίσθηση του εαυτού ενός άλλου χωρίς να προσβάλλουμε την αξιοπρέπεια του εαυτού μας, κάποιου άλλου ή άλλων, είναι καλύτερες ενδείξεις επιτυχίας, ιδιαίτερα όταν έχουμε να κάνουμε με τη συγχώρηση. Χωρίς να το συνειδητοποιούμε, πολύ μεγαλύτερη ζημιά μπορούμε να προκαλέσουμε στον εαυτό μας και στους άλλους αντιδρώντας ακατάλληλα σε κάποιο συναίσθημα. Είναι σημαντικό ο κύκλος της συγχώρησης να μην διαιωνίζει το τραύμα ούτε στους άλλους και ιδιαίτερα ούτε στον εαυτό μας…
(Η συνέχεια την ερχόμενη Τετάρτη)
π. Nat Eden
(Επιμέλεια κειμένων: Ειρήνη Κουτελάκη)
JA
